تلخی و شیرینی به کام کسب و کارهای اینترنتی

با تولد اینترنت در ایران، روز به روز شاهد گسترده ‌شدن تاثیرات آن بر کلیه جوانب زندگی هستیم. از ورود آنلاین به بازارهای مجازی و خرید اینترنتی گرفته تا دریافت خدمات پزشکی، امور بانکی، مشاوره، آموزش و …

دنیای اینترنت و گسترش تکنولوژی امکانات و فواید جذابی را فراهم کرده‌اند که به راحتی و فقط با یک کلیک نیاز خود را رفع کنیم و تجربه شیرینی را از ورود به این دنیای جذاب داشته باشیم.

حالا سوال اینجاست که آیا این شیرینی به کام صاحبان کسب و کارهای اینترنتی هم مزه می‎‌کند؟

واقیعت این است که با وجود مزایای گسترده، کسب و کارهای اینترنتی در ایران جنبه‌های تاریکی هم دارند که فعالان این عرصه چه در بدو ورود و چه در طول مسیر باید نسبت به آن شناخت و ارزیابی دقیقی داشته باشند تا با ترسیم چشم‌انداز مناسب از ورود و حضور در این نوع از تجارت، درآمد و سود مورد انتظار محقق شود.

کندی اینترنت، قطعی‌ مداوم و غیرقابل پیش‌بینی، هک شدن، مشکلات سرور، مسائل حقوقی، نوسانات نرخ ارز، تحریم‌ها، مسائل مربوط به نظام مالیاتی، قوانین و … همه از جمله مشکلات کسب و کار اینترنتی در ایران هستند که بارها و بارها به آن‎‌ها پرداخته شده است و کلیه فعالان عرصه کسب و کارهای اینترنتی به آن واقف هستند و روزانه به نوعی در حال دست و پنجه نرم‌کردن با هر یک از این موارد می‌باشند.

اما این بار این مقاله سعی دارد با نگاهی چالش‌انگیز به موضوع، انگشت را به سمت صاحبان این نوع از کسب و کارها بچرخاند و از زاویه‌ای دیگر مروری بر مشکلات کسب و کار اینترنتی در ایران داشته باشد و به ارائه راه‌حل‌های مرتبط و کارآمد در این زمینه بپردازد.

مهم ترین مشکلات کسب و کار اینترنتی در ایران

• نداشتن هدف و برنامه مشخص:

در نگاه اول راه‌اندازی کسب و کار اینترنتی ساده به نظر می‌آید. دنیایی جذاب و پر زرق و برق که هر کسی را با صرف سرمایه پایین و در اختیار داشتن بستر اینترنت و بدون نیاز به فضای فیزیکی وسوسه می‌کند تا در این فضا به ارائه کالا و خدمات بپردازد. در این شرایط نداشتن اطلاعات و یا دریافت اطلاعات نادرست از افراد غیرمتخصص مزید بر علت می‌شود تا سودای راه‌اندازی یک کسب و کار اینترنتی به ذهن خطور کند.

در واقع عدم وجود چشم‌انداز و هدف مشخص، عدم تعریف صحیح نیاز و خواسته مشتریان و اساسا مشخص نبودن مسیر دقیق یکی از اصلی‌ترین مشکلات کسب و کار اینترنتی در ایران می‌باشد.

کسب و کار اینترنتی همچون سایر اشکال کسب و کار، بدون تعریف و تحقق اهداف متعالی و چشم انداز واضح به مقصد نخواهد رسید. هیچ کسب و کار اینترنتی بدون بررسی کارشناسانه‌ی سیرِ توسعه، شناخت الگوهای بازار، شناخت دقیق رقبا و بدون وجود برنامه‌ریزی صحیح و دقیق برای رویارویی با چالش‌های پیش‌رو نمی‎‌تواند متفاوت عمل کند و متفاوت نتیجه بگیرد.

از طرف دیگر در شتاب و تغییرات هر روزه‌ی  کسب و کارها و وجود فضای رقابتی گسترده فرصت آزمون و خطا نیست.

راه حل: حضور یک تیم مشاور کسب و کار

هموارسازی مسیر حرکت مدیران و فعالان عرصه کسب و کار اینترنتی از طریق حضور یک تیم مشاور کسب و کار متخصص و کاربلد امکان‌پذیر است. مشاور کسب و کار با ارائه اطلاعات دقیق و دانش کافی مانع از اتخاذ تصمیمات نادرست و شکست در این نوع کسب و کار می‌شود. این تیم در بزنگاه‌های مختلف با تدوین استراتژی‌های جسورانه و نوآورانه مانع از ورود کسب و کار به مسیرهای بی‌سرانجام می‌شود. همچنین تیم مشاور با تجربه مواجهه با کسب و کارهای مختلف می‌تواند کمک کند تا نیازهای موجود در جامعه به‌درستی تشخیص داده شوند و متناسب با آن نیازها اقدامات لازم ساماندهی و پیاده‌سازی شود.

• سازماندهی ضعیف:

اگر چه کسب درآمد از دنیای اینترنت ساده و امکان‌پذیر است، اما ماندگاری و کسب سود در این حوزه مستلزم سازماندهی دقیق و اصولی است. شاید در ابتدای مسیر کسب و کار اینترنتی خودتان را رئیس بدانید. اما باید بدانید که با بزرگتر شدن و توسعه بیشتر کسب وکار، کم کم مدیریت افراد، فرایندها و شیوه‌های انجام کار پیچیده‌تر می‌شود. به این موارد حضور رقبای زیاد و سرسخت در فضای کسب و کار اینترنتی ایران را هم اضافه کنید. در چنین شرایطی اگر استراتژی‌ای که بتواند نیازها و اهداف را مدیریت کند پیاده‌سازی نشود، منجر به شکست سیستم خواهد شد.

راه حل: سیستم‌سازی کسب و کار

یکی از اساسی‌ترین راه‌حل‌ها برای رفع مشکل نابه‌سامانی ناشی از بزرگتر شدن، سیستم سازی کسب و کار است. سیستم سازی شرایطی را فراهم می‌کند که کلیه فرایندها و شیوه‌های انجام کار به صورت مطلوب سازماندهی شوند. در واقع سیستم‌سازی باعث می‌شود مراحل انجام کارها مشخص باشد. از طریق سیستم‌سازی پروتکل‌ها، رویه‌ها و راهنماهایی تدوین می‌شوند که انجام صحیح و اصولی کلیه مراحل انجام کار را تضمین می‌کنند و اجازه نمی‌دهند کارها بدون نتیجه رها شود. بنابراین، با توسعه استراتژی‌های سیستم سازی موثر، کسب و کارهای اینترنتی می‌توانند قدمی سازنده در رشد و توسعه خود در بستر اینترنت بردارند.

• عدم توجه به تجربیات مشتریان:

با گسترش و بزرگتر شدن کسب و کار اینترنتی، از تب و تاب اولیه برای ارائه خدمات عالی به مشتریان کاسته می‌شود. در چنین فضایی رفته رفته کارایی عملیاتی کسب و کار کاهش پیدا می‌کند. به عبارت دیگر، با عدم توجه به بهینه‌سازی فرایندهای موجود عملا شاهد ناکارآمدی‌ها و تنگناهایی هستیم که تاثیر مستقیم آن بر روی مشتریان و کیفیت خدمات ارایه شده خواهد بود. چرا که سازمان چابک نیست و قادر نخواهد بود در واکنش به شرایط متغیر بازار پاسخ مناسب بدهد.

راه‌حل: سیستم مدیریت فرایند

اجرای سیستم مدیریت فرایند چارچوبی به منظور بهبود فرایندها فراهم می‌کند و از طریق بهینه‌سازی و کاهش خطاهای سیستم و با اخذ تصمیمات مبتنی بر داده‌ها و اطلاعات به‌روز به سازمان کمک می‌کند تا خروجی با کیفیت بالاتری را ارائه دهد. پیاده‌سازی سیستم مدیریت فرایند در کسب و کارهای اینترنتی علاوه بر کاهش هزینه‌ها، منجر به ارائه پاسخ سریع‌تر به نیازهای مشتری می‌شود که می‌تواند مزیت بزرگی را برای آن به دنبال داشته باشد. همچنین این سیستم با فراهم کردن امکان رصد فرایند، سازمان را در پیگیری پیشرفت‌ها و شناسایی دقیق مسائل توانمند می‌سازد و بدین ترتیب کنترل بهتر، تصمیمات دقیق‌تر و نهایتا مدیریت کارآمدتر را به ارمغان می‌آورد.

• کمبود دانش:

دانش یکی از دارایی‌های استراتژیک هر کسب و کار است. مهارت، تجربه و قابلیتی که یک کسب و کار به پشتوانه آن شکل می‌گیرد نقش مهمی در دوام آن کسب و کار و خلق ارزش دارد. این مسئله به خصوص در کسب و کارهای اینترنتی که به طور مستقیم با تکنولوژی در ارتباط هستند و با سرعت بیشتری تحت تاثیر تغییرات و فناوری‌های روز قرار می‌گیرند دو‌چندان خواهد بود.

مدیران و صاحبان کسب و کارهای اینترنتی لازم است در کنار هر دانش و تخصص فنی که دارند، دانش و اطلاعات به‌روز و مرتبط با حوزه فعالیت کسب و کار اینترنتی را فرا گیرند و به این ترتیب باعث شکل‌دهی هر چه بهتر فعالیت تجاری و فروش بیشتر و پیشی گرفتن از رقبا شوند.

راه‌حل: آموزش و یادگیری مستمر

آموزش دیدن و یادگیری در اکوسیستم کسب و کارهای اینترنتی ضرورتی غیرقابل چشم‌پوشی است. کلیه فعالان این عرصه اعم از مدیران و صاحبان کسب و کار تا سایر افراد از طریق آموزش و به‌روز بودن دانش و اطلاعات نقش مهمی در حفظ و پایداری کسب و کار ایفا خواهند کرد. از طریق آموزش مداوم، سیستم عملکرد بهتری ارائه خواهد داد. یادگیری ایجاد انگیزه می‌کند و انگیزه به مثابه نیروی محرکه‌ای عمل خواهد کرد که سازمان را در مسیر درست به پیش خواهد برد.

جمع‌بندی:

با توجه به اینکه عمر چندانی از ظهور و حضور کسب و کارهای اینترنتی در ایران نمی‌گذرد، وجود مسائل و مشکلات در این حوزه بدیهی به نظر می‌آید. مشکلات کسب و کار اینترنتی در ایران می‌تواند ناشی از علل و عوامل بیرونی و غیر قابل کنترل و پیش‌بینی باشد و یا می‌تواند در زمره مسائلی قرار بگیرد که با اتخاذ تدابیر مناسب و با مشورت گرفتن از افراد آگاه و آشنا قابل بررسی و حل‌شدنی شود.

این مقاله به بررسی برخی مشکلاتی پرداخت که شاید در نگاه اول ساده به نظر برسند اما عدم توجه و شناخت آن‌ها می‌تواند شیرینی کسب و کار اینترنتی را به کام صاحبان آن تلخ کند و نتیجه را متفاوت‌تر از آنچه در ابتدای کار تصور می‌کنند رقم بزند.