درس هایی از شیوه مدیریت و رهبری امیرکبیر
یکی از غم انگیزترین اتفاقات تاریخ ایران، 171 سال پیش، توی همچین روزی رقم خورد و سرزمین ما مردی رو از دست داد که هنوز هم بعنوان یکی از تأثیرگذارترین افراد شناخته میشه و شاید این روزها جای خالی سبک تفکر و شیوه مدیریش رو بیشتر هم حس میکنیم.
بیستم دی ماه 1230 شمسی، ایران به سوگ میرزا تقی خان امیرکبیر نشست… صدر اعظم فرهیخته حکومت قاجار، چراغ امید به آینده روشن تر رو، هرچند برای مدت کوتاهی در دل ایرانی ها روشن کرد و بهای این رشد و تفکر رو با خون خودش پرداخت. به همین بهونه و در ستایش همت بلند این مرد شایسته، نکاتی از سبک مدیریت و رهبری امیرکبیر رو در این مقاله می نویسیم تا بتونیم بعنوان یک الگوی موفق برای کسب و کار خودمون پیاده کنیم.
دوران صدراعظمی امیرکبیر، حدود 39 ماه طول کشیده؛ یعنی برای سر و سامون دادن به اوضاع آشفته حکومت ناصرالدین شاه، حدود سه سال زمان داشته؛ اما تغییرات هوشمندانه ای که در روند اداره کشور ایجاد کرد، جز بزرگ ترین تحولات تاریخ معاصر ایران به حساب میاد! پس بدون عذر محدودیت زمان، بریم سراغ دو مورد از ویژگی های مدیریتی امیر، که نامش رو در تاریخ سرزمین ما جاودانه کرده:
اول: برای امیر، نظم همه چیز بود.
در تاریخ ایران «نظم میرزاتقی‌خانی» ضرب‌المثله! امیرکبیر هیچ بی‌نظمی ای رو نمیپذیرفت و در دوران صدارتش، دفاتر دولتی در منظم ترین حالت ممکن بودن، حقوق و مزایای درباریان رو بر اساس نیاز و ظرفیت خزانه کشور، مجدد تعیین و ساماندهی کرد؛ مثلاً دستور داد وضعیت گارد حفاظت شاه بررسی بشه، جالبه بدونید که از لیست 2000 نفره مواجب‌بگیرهای ثبت شده در دفاتر، فقط 200 نفرشون مشغول به خدمت در گارد بودن! امیر تمام مفت‌خورها رو از فهرست پاک کرد و حتی حقوق خودش و شاه رو هم از خزانه محدود کرد. تمام والیان و مأموران حکومتی رو موظف کرده بود که گزارش روزانه واسش بفرستن. یه سیستم چاپاری منظم داشت که از طریق این سیستم، هر لحظه از وقایع تمام کشور اطلاع داشت و این ویژگی باعث تسلط امیرکبیر بر امور شده بود و از هرج و مرج و ناامنی در کشور جلوگیری میشد.
و حالا ما: از آخرین باری که گزارشات دقیق مالی گرفتیم و کنترل کردیم چقدر میگذره؟ کنترل میکنیم که منابع مالی مون به هدر نره؟ ما از دوران چاپاری خیلی گذشتیم، ولی چه فکری کردیم برای اینکه بتونیم در هر لحظه وضعیت کسب و کار خودمون رو رصد کنیم و به شرایط اشراف و تسلط داشته باشیم؟ چه سیستمی برای برقراری نظم استفاده میکنیم؟ چقدر همراه تکنولوژی پیش اومدیم تا به اندازه ای که کارهای روتین زندگی رو راحت تر انجام میدیم، تکنولوژی رو برای اداره راحت تر و دقیق تر کسب و کار هم به خدمت بگیریم؟
دوم: رهبری با اهرم افراد لایق
شکی نیست که یه مدیر توانمند، بدون کمک گرفتن از نیروهای اجرایی و فکری توانا، نمی تونه طرح‌ها و ایده هاش رو اجرا کنه. در شرایطی که حاکمان و مأموران حکومتی، با استفاده از روابط و رشوه تعیین میشدن، امیر یک‌تنه وارد این فضای رانتی شد و روی اسم افراد نالایق، خط قرمز کشید. یه نامه منسوب به امیر هست که نشون میده حتی توصیه نامه عمه شاه برای سپردن امارت کاشان به یکی از آشنایانش رو رد کرده. بیشتر افرادی که انتخاب کرده بود، بعد از شهادت امیر هم، خدمت سالم و پاکشون رو ادامه دادن. اعتضادالسلطنه یکی از این افراد بود که مدت‌ها وزارت داخله امیر رو برعهده داشت و اگه نبود شورش فرقه بابیه سرکوب نمیشد.
رعایت چند مورد، جز اصول شیوه رهبری امیرکبیر بود :
1- تکنیک میرزاتقی‌خان برای مأمورانش این بود که: افراد لایق رو انتخاب میکرد، برای فعالیت در حوزه مأموریتشون به اونها اختیار تام میداد و بر همین اساس، ازشون انجام وظیفه رو مطالبه میکرد.
مکاتبات بین امیر و فاضل‌خان (مسئول امور مرزی در شرق کشور)، برای انجام قرنطینه به دلیل شیوع بیماری طاعون در میان‌رودان و اختیاراتی که امیر بهش داده، نمونه‌ای از این رفتاره.
2- امیر در عین حال که مأموری که از وظیفه ای غافل شده بود رو شماتت میکرد؛ اگه خدمت شایسته و متمایزی انجام میداد هم، اون رو تمجید میکرد و پاداش درخوری درنظر میگرفت و این روحیه قدردانی امیر بود که باعث شده بود همدلی افراد لایقی که انتخاب میشدن جلب بشه و اونها که مأمور اجرای طرح‌های توسعه کشور بودن دقیقاً بدونن امیرکبیر چی می‌خواد؟ و این موضوع، یکی از مهم‌ترین رموز موفقیت میرزاتقی‌خان بود.
امیر از اهرم قدرتمند تفویض اختیار به شیوه درست و برای افراد درست استفاده میکرد و البته نظارت صحیحی هم بر اجرای امور داشت و این اختیار عملِ همراه با تعهد به پاسخگویی، هم خلاقیت و قدرت مأمورانش رو پرورش داد، هم نظارت رو برای اونها قابل پذیرش کرد و همین نکته برگ برنده صدارت درخشان امیر بود.
