تفاوت طرح کسب و کار با مدل کسب و کار در چیست؟ راه‌اندازی یک کسب و کار مستلزم استراتژی، برنامه‌ریزی دقیق و درک خوب اصول اولیه است. دو پایه از این قبیل طرح کسب و کار و مدل کسب و کار هستند. در حالی که هر دوی این‌ها ممکن است شبیه به نظر بیایند، اما در واقع مفاهیم و کاربرد متفاوتی برای کسب و کار شما دارند. یک اشتباه رایج بین علاقه‌مندان حوزه کسب و کار به کار بردن این دو اصطلاح به جای یکدیگر است. در این مقاله به تفاوت‌های این دو پایه‌ی کسب و کار خواهیم پرداخت.

طرح کسب و کار

آنچه ما امروز به عنوان طرح کسب و کار (Business Plan) می‌شناسیم، در واقع بعد از انقلاب صنعتی به وجود آمد. بانک‌ها انتظار داشتند مدیران یا مالکان کسب و کارها، اسناد و گزارش‌ها و مستنداتی ارائه دهند که اثبات کند فعالیت آن‌ها سودآور است و بازگشت سرمایه‌ی مناسب خواهد داشت تا به آن‌ها وام یا تسهیلات دهند. این اسناد، ابتدا در حد برآورد جریان مالی و نیازهای مواد اولیه و حقوق مورد نیاز برای کارگران بود، اما به تدریج کامل‌تر شد و به طرح کسب و کار یا Business Plan امروزی تبدیل شد. سیستم سازی کسب و کار نقش مهمی در بهبود روند تدوین و اجرای این طرح‌ها دارد و به مدیران کمک می‌کند تا فرایندها و منابع خود را به گونه‌ای سازمان‌دهی کنند که بهره‌وری و سودآوری بیشتری را ایجاد کنند.

طرح کسب و کار  یا بیزینس یک سند مکتوب است که اهداف، استراتژی ها و پیش‌بینی‌های مالی یک شرکت جدید یا موجود را مشخص می‌کند. طرح کسب و کار شامل جزئیات عملیاتی است که شرکت برای دستیابی به رویاهایش نیاز دارد. این برنامه شامل موضوعاتی مانند: تحلیل SWOT ، مشخص‌کردن بازار هدف، آگاهی از رقبا، بررسی مالی و نحوه اجرای راهبردها در حالی که مدل کسب و کار اطلاعات کلی‌تری ارائه می‌کند تا استراتژی کلی شرکت بهتر درک شود.

یک طرح کسب و کار مدون می‌تواند به کارآفرینان کمک کند تا بر اهداف خود متمرکز شوند، خطرات و چالش‌های بالقوه را شناسایی کنند. از طرفی راهنمایی می‌کند سرمایه خود را از سرمایه‌گذاران یا وام‌دهندگان تامین کنند و یک نقشه راه برای رشد و موفقیت شرکت در آینده ارائه می‌دهد. مدیریت فرآیند کسب کار در این زمینه به کارآفرینان کمک می‌کند تا جریان‌های کاری خود را بهینه‌سازی کرده و از منابع موجود به بهترین شکل استفاده کنند، تا در مسیر رشد و موفقیت قرار گیرند.

مدل کسب و کار

مدل کسب و کار (Business Model) یک چارچوب کلی برای توصیف راهبرد کسب و کار است که شامل مدل درآمد، مدل هزینه، مدل ارزش‌افزوده و مدل فرایند اجرای کسب و کار است. شرکت‌ها برای رسیدن به استراتژی کلی و موفقیت در بازار از مدل کسب و کار مناسب برای خود استفاده می‌کنند.

این مدل نشان می‌دهد چگونه یک کسب ‌و کار قصد کسب درآمد دارد، مشتریان هدف آن چه کسانی هستند، چه محصولات یا خدماتی ارائه می‌دهد و چگونه خود را از رقبا متمایز می‌کند. انواع مدل کسب و کار وجود دارد، از جمله تجارت الکترونیک، مبتنی بر اشتراک، فریمیوم، پرداخت به ازای استفاده و بسیاری دیگر وجود دارد. طراحی یک مدل کسب و کار خوب برای موفقیت یک شرکت ضروری است و نیاز به بررسی و برنامه‌ریزی دقیق دارد.

از سوی دیگر مدل کسب‌ و کار طرحی است که نشان می‌دهد چگونه یک شرکت برنامه‌ریزی می‌کند تا بر مبنای بلندمدت فعالیت کند. این یک استراتژی جامع است که نحوه هدف شرکت شما برای کسب سود با استفاده از منابع خود را مشخص می کند و آن را کلید موفقیت شرکت شما می‌کند. مدل کسب و کار متکی بر اهداف کلی شرکت، ارزش پیشنهادی منحصر به فرد، بازار هدف، استراتژی‌های بازاریابی و کانال‌های فروش است.

به عنوان مثال، مدل کسب و کار آمازون حول محور بهره برداری از پایگاه داده وسیع آن است تا اطمینان حاصل شود که مشتریان محصولات مورد نظر خود را پیدا می کنند. آن‌ها نیاز به فروشگاه های فیزیکی را از بین برده اند و در عوض بازار آنلاین را متحول کرده اند. این مدل کسب و کار همه جانبه است و به آمازون اجازه می دهد تا به طور مؤثر و موفقیت آمیزی کسب و کار خود را اداره کند.

مشاور کسب و کار در اصفهان می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا مدل‌های کسب و کار مشابهی را طراحی کنند که بر بهره‌برداری از داده‌ها و بازار آنلاین متمرکز است و این کسب‌وکارها را قادر می‌سازد تا در دنیای دیجیتال به موفقیت‌های مشابهی دست یابند.

فرق مدل کسب و کار با طرح کسب و کار

با تعریف طرح کسب و کار و مدل کسب و کار تفاوت‌های اساسی این دو مشخص شد. اما در این جا به شکل مجزا به بررسی فرق بیزینس پلن با بیزینس مدل پرداخته‌ایم:

1. مدل بیزینس(Business Model) یک قاب کلی است که بیان می‌کند چگونه شرکت در صنعت خود به پول می‌رساند و منابع خود را مدیریت می‌کند، در حالی که بیزینس پلن (Business Plan) برنامه‌ای است که نحوه اجرای مدل‌ بیزینس، تعهدات مالی و مهم‌ترین اقدامات شرکت در نزدیک‌ترین آینده را شرح می‌دهد.
2. مدل بیزینس ساده‌تر از بیزینس پلن است و برای ارائه به نمایشگاه‌های کسب و کار، سرمایه‌گذاران و همکاران مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این حالت، بیزینس پلن شامل اطلاعات کامل‌تر است که برای فروش بانک‌های اطلاعاتی و سرمایه‌گذاری‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.
3. مدل بیزینس بر تولید، بازارهای هدف، چگونگی تأمین مالی و ارائه محصولات و خدمات تمرکز دارد، در حالی که بیزینس پلن بر اقدامات شرکت و تصمیماتی که باید برای رسیدن به اهداف محوری انجام شود، تمرکز دارد.
4. مدل بیزینس به صورت ثابتی برای یک شرکت تعریف می‌شود، در حالی که بیزینس پلن معمولا در راستای هدف‌های کوتاه مدت و بلندمدت با تغییراتی که در بازار رخ می‌دهد، به‌روزرسانی می‌شود.