استروالدر در کتاب بوم مدل کسب و کار خود، به شکلی دقیق به موضوع ساختار هزینه در مدل کسب و کار نپرداخته است. اما این بخش زیر بنای سیستم سازی در کسب و کار محسوب می‌شود که قبل از راه انداختن شرکت باید از طریق این ساختار میزان هزینه‌ها را محاسبه کرد تا از سوددهی کار مطمئن شد. شرکت‌ها برای مدیریت این هزینه‌ها نیاز به ساختار و چارچوب دارند. در این مقاله با انواع ساختار هزینه در بوم مدل کسب و کار آشنا می‌شویم و یاد می‌گیریم چطور ساختار هزینه برای کسب و کارمان طراحی کنیم.

مفهوم کلی ساختار هزینه در مدل کسب و کار

 بخش‌های مدل کسب و کار مثل ارزش پیشنهادی، حفظ ارتباط با مشتری و درآمدزایی هر کدام جداگانه هزینه‌هایی را به دنبال دارد. ساختار هزینه چارچوب مناسبی برای مدیریت این هزینه‌ها ایجاد می‌کند. ساختار هزینه به تمام روش‌هایی که یک کسب‌ و کار برای پرداخت صورت‌حساب‌های خود پیاده‌سازی می‌کند گفته می‌شود. هر شرکت برای موفقیت اقتصادی باید دخل و خرجش را مدام ارزیابی کند تا از خط ضرر عبور نکند و بالای خط سود باشد. در کارگاه کسب و کار این موارد به طور کامل توضیح داده شده است.

انواع ساختار هزینه در بوم کسب و کار

به طور طبیعی، هزینه‌های کسب و کارها باید به حداقل برسد. اما هزینه‌ها برای هر شرکت متفاوت است و برای برخی مدل‌های کسب و کار ساختار کم هزینه مهم‌تر می‌شود. دو دسته‌ی کلی از ساختارهای هزینه برای مدل‌های کسب و کاار وجود دارد:

• هزینه‌ محور
• ارزش ‌محور

هزینه محور

مدل‌های کسب‌وکار هزینه محور تمرکز اصلی را بر کاهش هزینه‌ها قرار می‌دهند. در مدل کسب و کار این رویکرد ارزش پیشنهادی با حداقل قیمت ایجاد می‌شود. هدف این مدل بهینه‌ترین ساختار هزینه ممکن است.

ارزش محور

برخی از شرکت‌ها بیشتر هدف ارزش آفرینی را دنبال می‌کنند و به پیامدهای هزینه‌های مدل کسب و کار کمتر توجه می‌کنند. بیزینس مدل‌های ارزش محور معمولا ارزش پیشنهادهای ویژه و درجه بالایی از خدمات شخصی‌سازی را ارائه می‌کنند. هتل‌های مجلل با خدمات انحصاری خود در این دسته قرار می گیرند.

اجزای ساختار هزینه در بوم کسب و کار

ساختار هزینه شامل تمام هزینه‌های انجام شده برای ایجاد و ارائه محصولات یا خدمات، از جمله هزینه‌های ثابت، هزینه‌های متغیر و هزینه‌های نیمه متغیر است. درک ساختار هزینه به سازمان‌ها کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌ای در مورد قیمت گذاری، تخصیص منابع و تجزیه و تحلیل سودآوری بگیرند. سه بخش اصلی این ساختار عبارتند از:

الف) هزینه‌های ثابت: هزینه‌های ثابت هزینه‌هایی هستند که بدون توجه به سطح تولید یا فروش ثابت می‌مانند. به عنوان مثال می‌توان به اجاره، حقوق، بیمه و استهلاک اشاره کرد. این هزینه‌ها پایه و اساس عملیات را فراهم می‌کند و برای عملکرد کسب و کار ضروری است.

ب) هزینه‌های متغیر: هزینه‌های متغیر با حجم تولید یا فروش رابطه مستقیم دارد. آن‌ها با تغییر خروجی نوسان می‌کنند. به عنوان مثال می‌توان به مواد خام، نیروی کار مستقیم و کمیسیون فروش اشاره کرد. هزینه‌های متغیر در تعیین نقطه سربه سر و حاشیه سودآوری بسیار مهم هستند.

ج) هزینه‌های نیمه متغیر: هزینه‌های نیمه متغیر دارای ویژگی‌های هزینه‌های ثابت و متغیر هستند. آن‌ها یک جزء ثابت و یک جزء متغیر دارند. به عنوان مثال می‌توان به هزینه‌های آب و برق، تعمیر و نگهداری و حمل و نقل اشاره کرد. مدیریت هزینه‌های نیمه متغیر مستلزم تحلیل دقیق و تکنیک‌های تخصیص هزینه است.

چگونه ساختار هزینه در مدل کسب و کار را طراحی کنیم؟

طراحی قسمت ساختار هزینه در بوم مدل کسب و کار از دو قسمت زیر تشکیل شده است:

•       برآورد هزینه‌ها
•       برآورد درآمدها

برآورد هزینه‌ ها

هزینه‌ های هر کسب و کار معمولا به دو گروه  زیر تقسیم می‌شوند:

هزینه ‌های ثابت: هزینه‌هایی هستند که معمولا ثابت باقی می‌مانند. مثل دستمزد، تجهیزات، هزینه اجاره یا خرید محل و… . هزینه‌های ثابت بالا بیشتر مربوط به شرکت‌های تولیدی است.

 هزینه های متغیر: هزینه‌هایی که نسبت به نوع و تعداد محصول و خدمات تولید شده تغییر می‌کند. برای کسب و کارهایی با تولیدات زیاد  قیمت محصولات‌ خریدهای عمده خیلی کمتر از خریدهای معمولی در می‌آید. از این جهت هر چقدر تیراژ تولید بیشتر شود، هزینه‌ی تولید کالاها کمتر می‌شود.

اما تنها میزان تولید بر هزینه‌های متغیر موثر نیست. مقیاس سازمان نیز از عوامل موثر بر کاهش هزینه‌هاست. کسب و کارهای بزرگ بخش زیادی از بازار را در اختیار دارند که باعث می‌شود هر بار در هزینه‌هایی مثل فعالیت‌های بازاریابی و کانال‌های توزیع همزمان محصولات زیادی رو پشتیبانی کنند.

برآورد درآمدها

در این بخش به سراغ درآمدی که از کسب و کار به دست می‌آید می‌رویم. مقدار درآمد با فروش مستقیم محصول در ارتباط است. به مبلغی که از فروش محصول به دست می‌آید درآمد ناخالص یا gross revenue گفته می‌شود. درآمد ناخالص همان درآمد حاصل از راه فروش محصولات است بدون کسر هزینه‌ها.

مثلا وقتی محصولی به قیمت یک میلیون به فروش می‌رسد. یک میلیون درآمد ناخالص هست چون هزینه‌هایی مثل موارد اولیه، حمل و نقل و… از آن کسر نشده است. زمان شروع کسب و کار، باید همه هزینه‌ها با دقت بررسی و پیش‌بینی شود و از مقدار درآمد کم کنیم. سود به دست آمده از کسب و کار این‌طور بدست می‌آید.

استراتژی‌های بهینه‌سازی ساختار هزینه در مدل کسب و کار

کاهش هزینه: اجرای استراتژی‌های کاهش هزینه می‌تواند به کسب و کارها کمک کند تا عملیات را ساده کرده و هزینه‌های غیر ضروری را حذف کنند. این ممکن است شامل مذاکره مجدد قراردادهای تامین کننده، اتخاذ شیوه‌های تولید ناب، یا سرمایه‌گذاری در فناوری‌های اتوماسیون باشد.

صرفه‌جویی در مقیاس: گسترش عملیات و افزایش حجم تولید می‌تواند منجربه صرفه‌جویی در مقیاس و کاهش هزینه‌های هر واحد شود. این استراتژی مستلزم برنامه‌ریزی دقیق، پیش‌بینی دقیق تقاضا و مدیریت کارآمد زنجیره تامین است.

برون‌ سپاری و مشارکت: برون سپاری عملکردهای غیر اصلی یا مشارکت با ارائه‌دهندگان خدمات تخصصی می‌تواند به کاهش هزینه‌ها در عین حفظ کیفیت کمک کند. این استراتژی به کسب و کارها اجازه می‌دهد تا بر شایستگی‌های اصلی تمرکز کنند و از تخصص خارجی استفاده کنند. استراتژی برون‌سپاری در کسب و کار می‌تواند مزایای متعددی از جمله صرفه‌جویی در هزینه، دسترسی به مهارت‌های تخصصی، افزایش تمرکز بر شایستگی‌های اصلی و کاهش ریسک را به همراه داشته باشد. با این حال، مهم است که چالش‌های موجود، مانند از دست‌دادن کنترل، موانع فرهنگی، و وابستگی به ارائه‌دهندگان خارجی را به دقت در نظر بگیرید. سازمان‌ها می‌توانند از برون‌ سپاری برای بهینه‌سازی عملیات خود و سیستم سازی در کسب و کار استفاده کنند.

پذیرش فناوری: استفاده از فناوری می‌تواند به کارایی هزینه منجر شود. اتوماسیون، تجزیه و تحلیل داده‌ها و محاسبات ابری می‌توانند فرایندها را ساده کنند، بهره‌وری را بهبود بخشند و هزینه‌های نیروی کار و زیرساخت را کاهش دهند.

بهبود مستمر: تشویق فرهنگ بهبود مستمر و آگاهی از هزینه در سازمان می‌تواند به بهینه‌سازی هزینه در درازمدت کمک کند. مشارکت‌دادن کارکنان در شناسایی فرصت‌های صرفه‌جویی در هزینه و اجرای ایده‌های آن‌ها می‌تواند به مزایای قابل توجهی منجر شود.

اهمیت ساختار هزینه در مدل کسب و کار

• سودآوری: ساختار هزینه کارآمد مستقیم بر سودآوری شرکت تاثیر می‌گذارد. با درک و مدیریت موثر هزینه‌ها، کسب‌وکارها می‌توانند حاشیه سود را بهبود بخشند، رقابت‌پذیری را افزایش دهند و سود بیشتری تولید کنند.
• استراتژی قیمت‌گذاری: تجزیه و تحلیل ساختار هزینه به سازمان‌ها کمک می‌کند تا استراتژی‌های قیمت‌گذاری مناسب را تعیین کنند. با ارزیابی دقیق هزینه تولید، مشاغل می‌توانند قیمت‌هایی را تعیین کنند که هزینه‌ها را پوشش دهد و در عین حال رقابتی در بازار باقی بماند.
• تخصیص منابع: درک ساختار هزینه به بهینه‌سازی فرایند ها و تخصیص منابع کمک می‌کند. با شناسایی مناطق پرهزینه، کسب و کارها می‌توانند منابع را به طور موثرتری تخصیص دهند، حداکثر استفاده از آن‌ها و به حداقل رساندن ضایعات.
• تصمیم‌گیری: تجزیه و تحلیل ساختار هزینه بینش‌های ارزشمندی را برای تصمیم‌گیری ارائه می‌دهد. این به شناسایی زمینه‌های ناکارآمد، اولویت‌بندی طرح‌های صرفه‌جویی در هزینه‌ها و ارزیابی قابلیت مالی پروژه‌ها یا سرمایه‌گذاری‌های جدید کمک می‌کند.
• مقیاس پذیری و رشد: ساختار هزینه سازگار از مقیاس‌پذیری و رشد پشتیبانی می‌کند. همانطور که سازمان‌ها عملیات خود را گسترش می‌دهند، یک ساختار هزینه انعطاف‌پذیر امکان تخصیص کارآمد منابع و مدیریت هزینه را فراهم می‌کند. کسب‌ و کارها را قادر می‌سازد تا فعالیت‌های خود را بدون افزایش متناسب در هزینه‌ها توسعه دهند و منجربه بهبود سودآوری و رشد پایدار شود.
• ارزیابی و کنترل عملکرد: ساختار هزینه به عنوان مبنایی برای ارزیابی و کنترل عملکرد عمل می‌کند. با مقایسه هزینه‌های واقعی با ساختار هزینه مورد انتظار، سازمان‌ها می‌توانند عملکرد را ارزیابی کنند و اقدامات اصلاحی را انجام دهند. مکانیسم‌های نظارت و کنترل را تسهیل می‌کند تا اطمینان حاصل شود که هزینه‌ها مطابق با انتظارات هستند.

کلام آخر

ساختار هزینه در مدل کسب و کار پایه‌ی اصلی شکل‌گیری هر کسب و کار است. اگر هزینه‌ها بیشتر از ورودی‌ها و  جریان درآمدی باشد ایجاد کسب و کار اشتباه است. گاهی تفاوت یک کسب و کار موفق و ناموفق توجه به همین موضوع به نظر ساده است. ساختارهای هزینه نقش تقویت‌کننده‌های توسعه‌ی شرکت را به عهده دارند. ساختار هزینه یک کار دوره‌ای به حساب می‌آید که نباید از آن غافل شد. درک اجزای ساختار هزینه و اجرای استراتژی‌ها برای بهینه‌سازی آن می‌تواند به سازمان‌ها مزیت رقابتی در بازار بدهد. با ارزیابی و مدیریت مستمر هزینه‌ها، کسب‌ و کارها می‌توانند به پایداری و موفقیت بلندمدت در یک محیط کسب‌ و کار در حال تکامل دست یابند.